Het verschil tussen Allerzielen, Allerheiligen en Halloween

Vaak moet ik beroepshalve eigentijdse grafmonumenten op begraafplaatsen en kerkhoven plaatsen. Vaak doe ik dat met nabestaanden die  hun dierbare overledene zo gedenken. Na een mooie uitvaart is dat het laatste wat je nog voor iemand kunt doen. .

Het herdenken van de doden is van alle tijden. In de middeleeuwen institutionaliseerde de kerk dit met een officiële dag op 2 november: Allerzielen. Inmiddels nemen ook niet-katholieke landen dit gebruik over. Ook bestaat er nog zoiets als Allerheiligen. Wat is dat? Wat heeft Halloween daarmee te maken en wanneer en waarom deze dagen ooit ingevoerd?

Wat is het verschil tussen Allerzielen, Allerheiligen en heeft Halloween daarmee te maken? Een korte beschrijving en wat dit alles voor jou kan betekenen.

’s Avonds stelt men de begraafplaats open voor bezoekers en men organiseert dat er gedichten worden voorgelezen, dat muzikanten liedjes zingen en op ieder graf staat een lichtje.

Wat is eigenlijk de herkomst van Allerzielen? Wat was de betekenis oorspronkelijk? En behalve Allerzielen is er ook nog Allerheiligen. Is het toeval dat het Amerikaanse Halloween vlak voor Allerzielen is?

Tijdens het feest van alle zielen “Allerzielen” herdenkt de rooms-katholieke kerk al bijna duizend jaar op 2 november alle overleden gelovigen. De dag voor Allerzielen wordt “Allerheiligen” genoemd. Ook een katholieke viering. Hoewel Allerzielen dus een van oorsprong katholiek feest is wordt het inmiddels overal op de wereld gevierd. Natuurlijk is het feest in de van oorsprong katholieke landen in Zuid-Europa en Latijns-Amerika het meest populair.

Allerheiligen

Op 1 november met Allerheiligen gedenkt de kerk ruim honderdduizend (!) heiligen. Die heeft de kerk zelf heilig verklaard na een ingewikkelde en langdurige procedure. Vanzelfsprekend moet een heilige rechtschapen en gelovig geleefd hebben. En een aantal wonderen verrichtten hielp zeker mee bij de heiligverklaring.

Op Allerheiligen staat een goed en juist leven leiden en het einde der tijden centraal.  Tijdens Allerheiligen draagt men missen op aan heiligen en bezoekt men kerkhoven. In de avond begint men met de voorbereidingen van Allerzielen op 2 november. Die avond voor Allerheiligen noemt men Allerheiligenavond

Halloween

Het Engelse “All Hallows evening” (allerheiligenavond) verbasterde tot “Halloween”. De katholieke afsluiting van een heiligendag veranderde snel in een woest niet-kerkelijk feest. En hoewel Halloween van oorsprong dus een relatie had met Allerheiligenavond en de voorbereidingen van Allerzielen kwam het in de loop der tijd  daar los van te staan.

Geschiedenis Allerzielen

Rond de tiende eeuw herdachten monniken hun overleden kloosterbroeders op een gedenkdag die door abt Odilo van Cluny was ingevoerd. Die dag was bepaald op 2 november. Ruim twee eeuwen later neemt de Paus deze dag over voor de gehele katholieke kerk. Allerzielen wordt een officiële dag waarop de zielen van de overleden gelovige herdacht werden.

Waarom was Allerzielen nodig?

Het begint met het idee van het vagevuur. Wat was dat ook alweer? Volgens de rooms-katholieke kerk zijn alle (overleden) zielen zondig; de een wat meer dan de ander natuurlijk. Als iemand overlijdt dan gaat de ziel volgens de Katholieke kerk eerst naar het “vagevuur” waar de ziel gelouterd moet worden voordat deze tot God in de hemel kan opstijgen. Ben je te zondig geweest dan wacht de hel, maar in het vagevuur is er hoop en zicht op een plaatsje in de hemel. In de bijbel wordt het vagevuur voor het eerst genoemd in een brief van Paulus.

Die periode van boetedoening in het vagevuur was bepaald niet prettig. Gelukkig konden de levenden de doden een handje helpen door voor ze te bidden. Daardoor zou de periode in het vagevuur korter zijn en ook een gedeelte van de zonden weg gescholden worden. De levenden hadden er zelf ook voordeel bij, want met al dat bidden voor anderen kochten ze hun eigen zonden ook een beetje af.

Allerzielen was de dag moment waar de levenden actief de overleden zielen konden helpen.

De dag van Allerzielen

Van oorsprong ging men met Allerzielen eerst naar de Mis, liep men mee met een processie en natuurlijk bad men dan voor de overledenen. Het branden van een kaarsje en het bezoek aan het kerkhof stonden ook op het programma. Op de begraafplaats versierde men het graf

Eten en drinken op het graf

Zielenbroodjes waren lekkere broodjes die gratis werden uitgedeeld aan de armen. Het eten van een broodje stond gelijk aan de verlossing van een zieltje. Dus het was goed werk en bovendien een mooie vorm van armenzorg met een kerkelijke oorsprong.

In Latijns -Amerika viert men Allerzielen nog steeds uitbundig met eten. De hele familie gaat mee naar het kerkhof met tassen afgeladen met eten en drinken. Ter plekke worden de grafmonumenten en grafstenen versierd met bloemen en slingers en daarna geschransd en gedronken. Het is een feestelijke gebeurtenis waar naar wordt uitgekeken

Allerzielen mythes

Met Allerzielen ontstonden ook mooie verhalen en mythes. Het donker van het kerkhof, de honderden lichtjes, de gebeden en de herinneringen aan de dierbare doden leiden tot mysterieuze verhalen en mythes. Het is niet vreemd dat verhalen ontstonden over doden die even terugkwamen,  brandende lichtjes die de weg konden wijzen, klokken die geluid werden en het plaatsen van bosjes gekruist stro op graven die het kwade moesten afweren. Dit gebeurde nog tot ver in de twintigste eeuw.

Zee van bloemen

Op Allerzielen veranderden de grauwe Katholieke begraafplaatsen in een zee van bloemen. Inmiddels huren Nederlandse niet religieuze begraafplaatsen steeds vaker dichters en muzikanten om op 2 november hun artistieke kunsten aan bezoekers ten gehore te brengen. De vele lichtjes en vuurkorven op de begraafplaatsen creëren een warme en feeërieke sfeer.

Goed voor de doden zorgen

De huidige manier om Allerzielen te vieren sluit daarmee aan bij een eeuwenoude traditie: we moeten goed voor onze doden zorgen. Daarmee laten we zien dat we onze dierbaren niet vergeten zijn en hoewel ze overleden zijn in onze harten en gedachten verder leven.

We wensen u een fijne Allerzielen!

Jeroen Stok 

Memorabel Afscheidsmonumenten 

Memorabel Afscheidsmonumenten

Memorabel Afscheidsmonumenten werkt anders dan de meeste grafmonumentenleveranciers Nabestaanden worden uitgenodigd om mee te denken als we persoonlijke gedenktekens ontwerpen. Gedenkteken met moderne materialen – denk aan RVS, geroest staal en glas. Alle grafkunst die Memorabel maakt is persoonlijk en uniek en worden door Nederlandse vakmensen gemaakt. Ook tijdens het maken worden nabestaanden uitgenodigd om te komen kijken.

Jeroen Stok

Dit artikel werd geschreven door Jeroen Stok, kunstenaar van RVS beelden en kunstwerken die ook persoonlijke grafkunstmonumenten in opdracht maakt. 

Jeroen Stok – Memorabel Afscheidsmonumenten Moezelstraat 72 8226 LB Lelystad telefoon 06 49 351 338